Seminarium naukowe „Innowacyjne metody oświetlenia zabytków w obszarach chronionych” – nauka w służbie regionu i środowiska

Wydział Elektryczny Politechniki Białostockiej prezentuje wyniki badań nad odpowiedzialnym projektowaniem iluminacji obiektów zabytkowych w Parku Krajobrazowym Puszczy Knyszyńskiej.

Zespół badawczy Wydziału Elektrycznego złożony ze studentów, doktorantów oraz pracowników naukowych przeprowadził kompleksowe badania dotyczące wpływu różnych rodzajów oświetlenia na środowisko nocne obszarów zaliczanych do Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Wyniki prac zostały przedstawione podczas seminarium naukowego, które odbyło się na naszym Wydziale.

Przedmiot badań

Jako obiekt demonstracyjny wybrano Kaplicę Bucholtzów w Supraślu – unikalny architektonicznie zabytek o znacznym potencjale turystycznym dla regionu. Dotychczas obiekt ten pozostawał niewyeksponowany ze względu na wysokie koszty projektowania iluminacji oraz obawy związane z oddziaływaniem sztucznego światła na chronione ekosystemy nocne.

Nasz zespół badawczy postanowił wykorzystać specjalistyczną wiedzę z zakresu techniki świetlnej – będącą unikalną kompetencją Wydziału Elektrycznego w skali kraju – aby pokazać, że w regionie znajdują się obiekty o dużym potencjale turystycznym, które można odpowiedzialnie eksponować przy jednoczesnym zachowaniu równowagi ekologicznej nocnych ekosystemów.

Metodologia badawcza

W ramach projektu wykonano szereg eksperymentalnych iluminacji z wykorzystaniem źródeł światła LED o różnych temperaturach barwowych najbliższych (CCT). Takie podejście umożliwiło szczegółową analizę wpływu poszczególnych rozwiązań oświetleniowych na otoczenie oraz lokalne ekosystemy nocne. Podczas seminarium zaprezentowano kompleksową metodologię prawidłowego opracowania i weryfikacji projektów iluminacji w obszarach o wysokiej wrażliwości przyrodniczej. Obejmowała ona:

• procedury oceny rozsyłu światła i minimalizacji rozproszenia,
• analizę ryzyka oddziaływania na faunę i florę (awifauna, chiropterofauna, entomofauna),
• dobór parametrów spektralnych i fotometrycznych minimalizujących zanieczyszczenie światłem,
• analizę wpływu na rytmy biologiczne i zachowania zwierząt nocnych,
• praktyczne wskazówki dotyczące odpowiedzialnego stosowania technologii LED w obszarach chronionych.

Kluczowe wnioski

Przedstawione wyniki wyraźnie pokazują, że sztuczne światło – zwłaszcza o niewłaściwie dobranej charakterystyce spektralnej i intensywności – może znacząco zaburzać funkcjonowanie nocnych ekosystemów, wpływać na zachowania zwierząt, ich rytmy aktywności oraz naturalne procesy biologiczne. Jednocześnie badania dowiodły, że świadome i oparte na wiedzy naukowej projektowanie oświetlenia umożliwia istotne ograniczenie negatywnych skutków środowiskowych przy jednoczesnym zachowaniu walorów estetycznych i funkcjonalnych iluminacji.

Wartość dla regionu

Projekt ma istotne znaczenie praktyczne dla rozwoju województwa podlaskiego:

• Dla turystyki: eksponowanie unikalnych obiektów zabytkowych może zwiększyć atrakcyjność turystyczną regionu.
• Dla środowiska: ochrona nocnych ekosystemów Puszczy Knyszyńskiej – obszaru Natura 2000.
• Dla samorządów: dostarczenie narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji inwestycyjnych.
• Dla projektantów: gotowy schemat postępowania przy projektowaniu w obszarach chronionych.

Model współpracy akademickiej

Seminarium stanowi przykład owocnej współpracy naukowej pomiędzy studentami, doktorantami i pracownikami akademickimi Wydziału Elektrycznego (Piotr Bałdyga, Błażej Gajewski, inż. Aneta Stypułkowska, inż. Sebastian Szyjka, mgr inż. Maciej Listowski, dr inż. Robert Supronowicz, dr hab. inż. Irena Fryc, prof. PB). Efektem tej synergii jest nie tylko rozwój kompetencji wszystkich członków zespołu, lecz także powstanie wartościowych materiałów metodologicznych wspierających projektowanie zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Unikalne kompetencje Wydziału

Projekt podkreśla strategiczne znaczenie specjalizacji w zakresie techniki świetlnej, która jest unikalną kompetencją Wydziału Elektrycznego Politechniki Białostockiej w skali kraju. Transfer tej wiedzy do praktycznych zastosowań regionalnych pokazuje, jak uczelnia techniczna może efektywnie wspierać zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy regionu.

Podsumowanie

Rezultaty przedstawionych prac jednoznacznie wskazują, że właściwy dobór i profesjonalna ocena parametrów oświetlenia mogą realnie przyczynić się do ochrony nocnych ekosystemów oraz harmonijnego kształtowania przestrzeni o szczególnym znaczeniu przyrodniczym i kulturowym. Projekt wpisuje się w strategię rozwoju Wydziału Elektrycznego, który łączy doskonałość naukową z odpowiedzialnością społeczną i środowiskową, aktywnie wspierając region poprzez transfer wiedzy i innowacyjnych rozwiązań technologicznych.